تأثیر جنگل‏کاری پهن‌برگ و سوزنی‌برگ بر میزان ذخیرۀ کربن خاک در جنگل برنجستانک استان مازندران

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر جنگل‏کاری بر ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی خاک به‌ویژه ذخیرۀ کربن خاک در جنگل برنجستانک انجام شده است. جنگل‏کاری‏ها شامل افرا پلت (Acer velotinum Boiss.)، زبان‌گنجشک (Fraxinus excelsior L.)، صنوبر تبریزی (Populus nigra L.) و کاج بروسیا (Pinus brutia Ten.) بودند. یک جنگل شاهد با گونه‏های آمیخته نیز به‌منزلۀ پتانسیل منطقه انتخاب شد. چهار پروفیل خاک در هر تیپ جنگل‏کاری و جنگل شاهد به‌طور تصادفی حفر و از هر پروفیل سه نمونه خاک از عمق‏های 0-10، 10-20 و 20-30 سانتی‏متری برداشت شد. در آزمایشگاه عوامل خاکی شامل وزن مخصوص ظاهری، درصد رطوبت اشباع خاک، اسیدیته، نیتروژن، پتاسیم قابل جذب، کلسیم و منیزیم قابل جذب، کربن آلی و ذخیرۀ کربن خاک اندازه‏گیری شدند. برای بررسی اثر تیپ جنگل و عمق خاک بر ویژگی‏ها و توان ذخیرۀ کربن خاک، تجزیۀ واریانس دو‌طرفه انجام شد. از‌آنجا‌که اثر متقابل رویشگاه در عمق خاک در هیچ ویژگی معنادار نشد، مقایسۀ میانگین ویژگی‏های خاکی بین پنج رویشگاه و سه عمق خاک به‌طور جداگانه به کمک آزمون دانکن انجام گرفت. برای بررسی دقیق‏تر توان ذخیرۀ کربن، همبستگی بین میزان ذخیرۀ کربن با دیگر ویژگی‏های خاک در هر رویشگاه جداگانه محاسبه و سپس الگوی رگرسیونی ذخیرۀ کربن پنج رویشگاه با روش گام‌به‌گام پس‏رونده تعیین شد. در رویشگاه شاهد ذخیرۀ کربن خاک با نیتروژن، در رویشگاه افرا و زبان‌گنجشک با کربن آلی و وزن مخصوص ظاهری، در رویشگاه کاج با کربن آلی و در رویشگاه صنوبر تبریزی با منیزیم همبستگی بیشتری داشته است. نتایج نشان داد که رویشگاه و عمق اثر معنا‏داری بر میزان ذخیرۀ کربن خاک داشتند. همچنین عمق اول بیشترین میزان ذخیره را داشت‌ و دو عمق دیگر خاک ذخیرۀ کمتری داشتند و با یکدیگر تفاوت معنا‏داری نداشتند. میزان ذخیرۀ کربن در رویشگاه زبان‌گنجشک بیشترین و صنوبر تبریزی کمترین بوده است.